Atatürk'ün söylediği “Hatt-ı müdafa yoktur; sath-ı müdafa vardır. O satıh bütün vatandır” sözlerini bizlere hatırlatan savaştır Sakarya Meydan Muharebesi! Anadolu Türk tarihinde son derece önemli bir yere sahip olan, Kurtuluş Savaşımızın dönüm noktası sayılan Sakarya Meydan Muharebesi'nden 96 yıl geçti.
Sakarya Meydan Muharebesi’nin ismi, Atatürk’ün söylemi ile en kanlı ve büyük savaş anlamına gelen Melhame-i Kübra ibaresinden gelir. Uzun zaman süren Kurtuluş Savaşı’nın dönüm noktası denebilecek kadar ciddi bir öneme sahiptir.Savaşın kaybedilmesi halinde, Sevr Antlaşması’nı anında uygulamaya geçirmek üzere hazır bekleyen onlarca millet bulunuyordu.
Kütahya – Eskişehir Savaşı’nın ardından ciddi hasarlar gören TBMM ordusu, mecburi olarak geri çekilme kararı almıştır. Bu tahribatın ardından Mustafa Kemal, ordunun başına geçerek; savaş alanına gelmiş ve savunmanın Sakarya Nehri doğu kıyısı tarafından yapılmasına karar vermiştir. “Hatt-ı müdafa yoktur; sath-ı müdafa vardır. O satıh bütün vatandır” söylemini bu savaş esnasında kuran Mustafa Kemal, savaş ruhunu tüm alanlara yaymış ve böylece Yunan ordularını bölmeyi hedeflemiştir. Kurulan yeni hükümet, İsmet Paşa’yı görevden alarak; yerine Fevzi Paşa’yı atamıştır.
Muharebe vakti gelene kadar Türk orduları, kendi aralarında bir strateji geliştirmeye ve plan yapmaya başladı. Yunan askerleri ise 9 gün boyunca herhangi bir Türk askeri ile karşılaşmadan ilerlemeye devam etti. Yunan ordusunun bu yürüyüşünün hangi bölgeye doğru olduğunu gözlemleyen Türk keşifleri sayesinde Yunan atakları püskürtülmüştür. 14 Ağustos günü büyük bir taazura geçen Yunan ordusu, Haymana ve Mangal Dağı çevrelerinde ilerlemeye başladı ancak Yunan askerleri bu taarruzda etkin olamadıkları için başarısız oldular.
Türk ordusu, Mustafa Kemal’in ince düşüncesi ile hazırlandı ve 10 Eylül tarihinde yapılan atak ile Yunan ordusunun toparlanıp; savunmaya geçmesi engellenmiş oldu. 10 Eylül tarihi içerisinde Türk ordusu, Çal Dağı’nı geri aldı ve bu geri alınan ilk toprak oldu. 10 eylülde başlayan bu taarruz 13 eylüle kadar sürerek; Yunan ordularının oldukça büyük bir alanda geri çekilmesi sağlanmış oldu.
Savaş 3 haftadan uzun sürdü ve Yunan orduları hatırı sayılır ölçülerde bir geri çekilmeye maruz bırakıldı. Yunan ordusu geri çekilme sırasında, arkalarında Türklerin kullanabilecekleri, faydalı olan her şeyi imha ettiler. Birçok demiryolu ağı, köprü ve köyler bu şekilde ziyan oldu.
5000 şehit, 18000 yaralı, 14000 kayıp ve 1000’e yakın esirle birlikte Türk ordusunun toplam zayiatı, 39 binler civarındadır. Savaş esnasında hayatını kaybedenlerin çoğu subay olduğu için bu savaşa Subay Muharebesi de denmiştir. Yunan ordusu Türk halkına ciddi zararlar vererek geri çekilmiştir. Binlerce Türk ailesi evsiz kaldı. Mustafa Kemal’e Gazi unvanı bu savaştan sonra verilmiştir. Bu savaş Türk Kurtuluş Savaşı’nın dönüm noktası olmuştur.