Okul zamanı geldi. Bu yıl ilk kez okula başlayacak çocuğu olan ailelere ne söylemek istersiniz?
Okula başlamak çocuğun ve ailenin hayatında önemli dönüm noktalarından biridir. Ailesinden, evinden ilk ayrılışı, tanımadığı birçok kişi ile başka kuralların olduğu sosyal ortama geçişi.
Bazı çocukların okula hemen uyum sağlaması kolay olmayabiliyor. Kaygı yaşayabilir, ağlayabilir, içine kapanabilir, psikosomatik ağrılar hissedebilir, okulu sevmediğini, okula gitmek istemediğini söyleyebilir. Bunlar okula başlama sürecinde çok doğal durumlardır.
Bu dönem çocuklar için ne kadar kaygı vericiyse aile için de bir o kaygı verici olabilmektedir. “ Acaba şimdi ne yapıyor?, “ sırtı terlemiş midir?,” arkadaşlık kurabilmiş midir?, “ beni özlüyor mudur?”, “ yemeğini yemiş midir?” , “kendi başına tuvaletini yapabilmiş midir? gibi bir çok soru ebeveynin kaygılandırmaktadır. Ancak ebeveynde ki bu kaygı kontrol altında olmadığı ve çocuğa yansıtıldığı takdirde çocukta gideceği okula karşı güvensizlik ve bazı korkuların oluşmasına neden olacaktır.
Çocuk açısından ise “ ben yokken annem ve kardeşim evde ne yapıyordur acaba? “ , ya annemi özlersem”, “ yanlış bir şey yaparsam bana kızarlar mı?” arkadaşlarım olacak mı? gibi birçok soru çocuğun aklını kurcalar .
Aileler çocukları bu sürece nasıl hazırlamalıdırlar?
Öncelikle okula başlamak başlı başına bir düzen değişikliği olduğundan tuvalet eğitimi, emzik bırakma, kardeş olması gibi düzen değişikliğinin üst üste gelmemesine dikkat edilmelidir.
Çocuğun zihninde okul nasıl bir yer sorusu uygun bir tutumla yanıtlanmalıdır. Çocuk okula karşı herhangi bir kaygısı var ise duyguları yok sayılmamalıdır ve “ demek korkuyorsun” diyerek sebebi öğrenilmelidir. Kaygı düzeyi çok yüksek ise okul öğretmenleri ile görüşüp ilk birkaç gün okulda kalmanın daha uygun olacağı durumlarda okulda beklenilmeli ve çocuk gücen kazandıkça kademeli olarak okuldan ayrılınmalıdır. Okulda ebeveynin bir anda ortadan kaybolması, çocuğa anne-babasına güvenemeyeceğini öğretir ve bu durum çocuktaki ayrılık kaygısını arttırır.
Çocuğunuzla konuşurken ihtimaller üzerinden değil net cümlelerle açıklama yapılması önemlidir. Okulda ayrı geçirdiğiniz zamandan sonra tekrar bir araya geleceğiniz konusunda çocuğu bildirin. Zaman kavramı anaokulu dönemi çocuğunda henüz gelişmemiştir. Ne zaman geleceği onun anlayacağı biçimde açıklanmalıdır. Orda kahvaltını yapacaksın, sonra resim yapacaksın ondan sonra oyun oynayacaksınız, sonra seni almaya geleceğim. Ayrıca “seni okula bırakalım” ve “güle güle” demek terk edilmiş duygusu yaratabilir onun yerine “seni okula götürelim”, “görüşürüz” demek çocuğu gidip geleceğim yeniden birlikte olacağız algısını verir.
Çocukların okula gitmek istemediği durumlarda ailelere tavsiyeleriniz nelerdir?
Çocuklar bazen korkularını sözle değil beden dilleriyle ifade ederler. “ karnım ağrıyor, başım dönüyor” gibi söylemler bulunabilirler. Bu durumda fiziksel sağlığı kontrol edilerek sağlığı yerinde ise okula götürmelidir. Kıyamayıp tamam bugün gitme “‘Ağlarsan okuldan seni alabiliriz’, ‘Karnın ağrırsa öğretmenine beni aramasını söyle ’gibi söylemler okula uyum sağlama sürecini sekteye uğratacaktır. Onun yerine; ‘Karnın ağrırsa/ kendini kötü hissedersen/ herhangi bir soru sormak istediğinde öğretmenine söyleyebilirsin” şeklinde çocuk yönlendirilmelidir. Çocuk okuldan eve geldiğinde; okulda yaşadıklarıyla ilgili konuşmak önemlidir. Bunu yaparken çocuk kendisini sorguda hissetmemelidir. Sorarken “ ağlamadın değil mi? Okulda bir sorun oldu mu? Seni mutsuz eden bir şey oldu mu? Düzgünce anlaşabildin mi? Çok yoruldun mu? Gibi olumsuz içeren ifadelerden kaçınılmalıdır. Anlatmak istemeyen çocuklarda “Bugün en sevdiğin etkinlik hangisiydi?” “Bugün en mutlu olduğun şey nedir?” gibi daha olumluya yönlendirecek sorular sorulmalıdır.
Tuğba Hanım son olarak ne söylemek istersiniz?
Son olarak çocuk okuldayken sizi özleyecektir. İlk gün ve sonraki zamanlarda okul sonrası vakitlerde çocukla mutlaka vakit geçirilmelidir. Bu vakit kaliteli bir vakit olmalıdır. Kaliteli vakit geçirmek çocuğun okula uyum sağlaması ve devam etmesinde yardımcı olur.