Pek çokları Akif’i İstiklal Marşı ile tanır ama Mehmet Akif Ersoy bunun çok çok ötesindedir. İstiklal Marşı, Akif’in tekamül noktasıdır. Hayatı boyunca “Zulmü alkışlayamam, zalimi asla sevemem” sözlerini kendisine şiar edinmiş olan Akif, haksızlıklar karşısında hiçbir zaman susmamış ve “Gelenin keyfi için geçmişe kalkıp sövemem” diyerek hayat prensibini ortaya koymuştur.
1973 senesinin Aralık ayında İstanbul’un Fatih ilçesinde hayata gözlerini açan Akif, ilk ve en temel eğitimini medrese hocası olan babası Tahir Efendi’den almıştır. Eğitim hayatında dil derslerine büyük ilgi duyan Mehmet Âkif, rüştiyedeki eğitimi boyunca Türkçe, Arapça, Farsça ve Fransızcada çok başarılı oldu. Ama onu en çok etkileyen kişi bu okulda dönemin de "hürriyetperver" aydınlarından birisi olan Türkçe öğretmeni Hersekli Hoca Kadri Efendi idi. Akif, üniversite için Ziraat ve Baytar Mektebi'ne (Tarım ve Veterinerlik Okulu) kaydoldu. Kaynaklarda ona ithaf edilen şu kıssa Akif’in ne kadar hazır cevap ve zeki birisi olduğunu göstermektedir.
I.TBMM’de Akif'in mecliste dini hamiyet ve gayrete yönelik konuşmalarından rahatsız olan bir kişi ona yaklaşarak kinayeli bir şekilde sorar:
-Affedersiniz, siz baytar değil miydiniz? Akif hiç istifini bozmadan cevap verir:
-Evet, yoksa bir tarafınız mı ağrıyordu?
Hak namına haksızlığa ölsem tapamam.
Mehmet Akif’in en önemli taraflarından birisi haksızlığa karşı her zaman dik durmasıydı. O, “Yumuşak başlı isem, kim dedi uysal koyunum?” diyerek, kendisine yapılan ya da toplumda gördüğü haksızlıklara karşı nasıl bir tepki koyacağını ifade etmiştir.
Mehmet Âkif, edebiyata olan ilgisini şiir yazarak ve edebiyat öğretmenliği yaparak sürdürdü. Resimli Gazete’de Servet-i Fünun Dergisi'nde şiirleri ve yazıları yayımlandı. İstanbul’da bulunduğu sırada bakanlıktaki görevinin yanı sıra önce Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebi (1906)'nde kompozisyon (kitabet-i resmiye), sonra Çiftçilik Makinist Mektebi'nde (1907) Türkçe dersleri vermek üzere öğretmen olarak atandı.
Şairin Çanakkale Şehitlerine isimli şiiri de çok önemlidir. Ayrıca Safahat adı altında toplanan şiirleri 8 kitaptan oluşmuştur. Şair, İstiklâl Marşı'nı Safahat'a koymamıştır. Nedenini ise şöyle açıklar: "Çünkü ben onu milletimin kalbine gömdüm".