Hükümetin, ‘sıfır mağduriyet’ sözünü tutup, çalışan her üç kişiden birinin tazminat alamadığı sistemi yeniden tasarlamak istemesiyle yola çıkılan sistem ile ilgili çalışmalar sürerken gerek işçi kanadı gerekse işveren kanadı merakla düzenlemeyi bekliyor.
Denizli Sanayi Odası’nda gerçekleştirilen son meclis toplantısında da ele alınan kıdem tazminatı, daha önce özellikle tekstil gibi emek yoğun sektörlerin üst kademelere ilettiği sorunların başında geliyordu. Kıdem tazminatı düzenlemesi ile ilgili değerlendirme yapan Denizli Sanayi Odası Başkanı Müjdat Keçeci, “Ülkemizde kıdem tazminatı, 10 yıllık hizmet karşılığı 43.3 haftalık ücret tutarında ödenmektedir. Buna karşılık Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ve AB ülkelerinin birçoğunda kıdem tazminatı olmadığından, bu süre “sıfır”dır. Kıdem tazminatının bulunduğu OECD ve AB ülkelerinin çoğunluğunda ise kıdem tazminatı düzeyi, Türkiye ile mukayese edilmeyecek kadar düşüktür. Yükselen ekonomiler olarak adlandırdığımız Brezilya’da 16.6, Güney Afrika’da 10, Rusya’da 8.7 haftalık kıdem tazminatı öngörülmüşken; başka rakiplerimiz Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti’nde 13, Slovenya 10.8, Bulgaristan 4.3 haftalık kıdem tazminatı ödenmektedir.”
Keçeci, “Ülkemiz genelinde, toplu iş sözleşmesi sisteminin potansiyel kıdem tazminatı yükü Ocak 2016 itibariyle 61.4 Milyar TL olarak hesaplanmıştır. Bu rakama toplu iş sözleşmesi düzeni dışında kalan kesim de dahil edilirse toplam 148 Milyar TL tutarında bir potansiyel kıdem tazminatı yükü karşımıza çıkmaktadır.” diye konuştu. Kıdem tazminatında fon sisteminin, iş barışı için önemini vurgulayan Keçeci, “Şu anda işçi tarafında kıdem tazminatını alamayan birçok insanımız var. Diğer tarafta kıdem tazminatı yükü altında ezilen işverenlerimiz var. Kıdem tazminatı yükü yıllık cirosunu aşan işletmelerimiz var. Bu nedenle düzenleme yapılırken birikmiş kıdem tazminatlarına yönelik iki tarafın da haklarını koruyacak detaylı bir düzenleme yapılmalıdır.” şeklinde konuştu.
Hükümet tarafında görüşülen kıdem tazminatı düzenlemesi hakkında basında yer alan son detaylar şu şekilde:
*Kıdem Tazminat Fonu kurulacak. İşveren çalıştırdığı her bir işçi için prim ödemek zorunda olacak. Primler her ay işçinin hesabına yatacak. İşveren primine devlet desteği de eklenecek. 1 gün bile çalışanın hakkı Fon'a yatırılacak. Mevcut kıdemler de fona devredilecek. Bu durumda mevcuttaki 148 Milyar TL tutarındaki potansiyel tutar işverene peşin olarak ödeme zorunluluğu getirebilir.
*Çalışanların düşük kıdemle işten çıkarılması önlenecek. Kıdem tazminatını kaybetme korkusu olmayacağından iş değiştirmeler sıklaşacak. İstifa eden de kıdemini alabilecek. İşçinin istifasını haklı bir nedene dayandırması zorunlu olmayacak. Bu nedenle işletmelerin, yetişmiş personeli elinde tutması zorlaşacak. İşgücü maliyetleri yükselecek.
*Kıdemde 30 günü muhafaza eden katsayı oluşturulacak. 1 yıl çalışmaya karşılık 30 gün brüt ücret tutarındaki tazminat miktarının fonla birlikte azalmaması sağlanacak.
*Her çalışanın bireysel hesabı olacak, BES hesabı gibi işçi hesabını her ayın sonunda kontrol edebilecek.
*Çalışanlar; birikimlerini tahvil, döviz, hisse senedi, altın gibi yatırım araçlarında değerlendirebilecek. Çalışan bir tercih yapmazsa bir bölümü kamu borçlanma araçları ile değerlendirilecek. Bunun sonucu olarak çalışanlar, yanlış tercihli yatırımlardan doğan düşük kıdem tazminatı alma riski ile karşılaşabilecekler.
*Bireysel kıdem tazminatı hesabına primi düzenli yatırmayan işverenin vergi desteği başta olmak üzere diğer teşviklerden yararlanma hakkı olmayacak.
*İşini devreden işverenin sorumluluğu devam edecek. İşveren iflas etse bile çalışan tazminatını alabilecek.
*Yeni işe girenlerde Fon'a katılım zorunlu, eski çalışanlarda isteğe bağlı olacak. Çalışan ve işverenin uzlaşması durumunda yeni sisteme geçiş de mümkün olacak. İşten ayrılma gibi bir durumda aynı hesap üzerinden kıdem hakkı sürecek.
*Kıdem Fonu'na belli bir süre dokunulamayacak. Ancak evlilik, askerlik gibi sınırlı özel durumlarda erken çekilebilecek.”