Adalet Bakanlığı’nın hazırladığı yönetmelik değişikliği ile hükümlülerin kapalı cezaevinden açık cezaevine geçiş süresi yarı yarıya indirildi. Yönetmeliğin önceki halinde cezalarının 5’te 1’ini iyi halli olarak çeken hükümlülerin açık cezaevine geçişi öngörülürken değişiklikle bu oran 10’da 1 olarak düzenlendi. Açık cezaevinde 6 ay kalan hükümlülerin şartlı tahliye tarihine 1 yıl kala erken tahliye olabileceklerine ilişkin 2012’de yürürlüğe giren “örtülü af” düzenlemesi ile birlikte değerlendirildiğinde örtülü aftaki ceza indirimleri artmış oldu.
Af üstüne af
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun’da 5 Nisan 2012’de yürürlüğe giren değişiklikle af gibi bir düzenleme getirilmişti. Düzenleme, cezalarının son 6 ayını açık cezaevinde geçiren ve şartlı tahliyesine 1 yıl kalan hükümlülerin, denetimli serbestlik tedbiri alınarak tahliye olacaklarını öngörüyordu. Açık cezaevine geçme koşulu ise kanunda cezasının en az 5’te 1’ini iyi halli yatmış olmak olarak düzenleniyordu.
Ancak bu düzenlemede öngörülen sürelerin de cezaevi nüfusunu azaltmakta yetersiz kalması üzerine 24 Ocak 2013’de yeni bir indirim düzenlemesi getirildi. Buna göre tahliye için aranan “son 6 ayını açık cezaevinde geçirme” koşulunun 31 Aralık 2015 tarihine kadar uygulanmayacağı hükme bağlandı. Değişikliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte, 18 ay ceza alan bir hükümlü hiç cezaevine girmeden, diğer hükümlüler ise şartlı tahliyelerine 1 yıl kala “tahliye” olabiliyor. Uygulamaya göre 3 yıl hapis alan hükümlü cezasının 5’te 1’ini yani 7 ay 6 gün açık cezaevinde yatıp tahliye oluyordu.
Sürenin bitimine 4 ay vardı
Yapılan son değişiklikle yeni bir durum ortaya çıktı. Önceki gün Resmi gazete’de yayımlanan yönetmelik değişikliği ile açık cezaevine geçme koşulları yeniden düzenlendi. Buna göre eski yönetmelikte cezanın en az 5’te 1’ini çekme koşulu, 10’da 1 olarak düzenlendi. Bu düzenlemeye göre 18 ay hapis cezası alan hükümlü açık cezaevinde sadece 54 gün hapis yatıp tahliye olabilecek. Yönetmelik değişmeseydi bu hükümlü 6 ay açık cezaevinde kalıp tahliye olacaktı. 3 yıl hapis cezası alan hükümlü ise sadece 3 ay 18 gün kapalı cezaevinde kaldıktan sonra 6 ay da açık cezaevinde kalacak ve tahliye olacak. Eski durumda bu hükümlü de 7 ayı açık cezaevinde olmak üzere toplam 1 yıl 1 ay yatıp tahliye olacaktı.
Bu durum daha ağır cezalar alan hükümlüler için de önemli indirimler anlamına gelecek. Açık cezaevine geçmek için koşullu salıverilme tarihine 6 yıl veya daha az süre kalması koşuulu ise 7 yıl olarak değiştirildi. Müebbet hapis alanlar için 5 yıl, yüksek güvenlikli cezaevlerinde kalanlar için 3 yıl olarak belirlenen bu süreler ise değişmedi.
Açık cezaevi ne demek?
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun’a göre açık cezaevleri, “hükümlülerin iyileştirilmelerinde, çalıştırılmaları ve meslek edindirilmelerine öncelik verilen” cezaevleri olarak tanımlanıyor. Bu cezaevlerinde firara karşı engel ve dış güvenlik görevlisi bulunmuyor, güvenlik sadece kurum görevlilerinin gözetim ve denetimi ile yürütülüyor. 35 ile 485 kişi arasında değişen kapasiteleri olan açık cezaevleri, kanundaki amaç doğrultusunda “iş esası” üzerine kurulmuş cezaevleri olarak biliniyor. Bu nedenle bu cezaevlerinde hükümlüler genellikle iş atölyelerinde çalışıyor. Bu cezaevlerinde kalanların gündüz dışarda kalması, izin hakları gibi kapalı cezaevinde olmayan birçok hakları bulunuyor. Türkiye’de 35 açık cezaevi bulunuyor.