Daha önce Matematikte Deynek Dörtlüsü, Deynek Altılısı, Deynek Yedilisi, Deynek Sekizlisi, Deynek Onikilisi,13 ile bölünebilme, Deynek Ondörtlüsü, Deynek Onbeşlisi, Deynek Onyedilisi Deynek Bağıntısı,Deynek Yarıçapı 1, Deynek Yarıçapı 2,Deynek Yüksekliği,Deynek Sinüsü,Deynek Alanı 1 ve Deynek Alanı 2 formüllerini" bulan,Denizli Tavas Özay Gönlüm Fen Lisesi Matematik Öğretmeni Ethem Deynek, bu kez de 18 ile bölünebilme formülünü buldu.Deynek bulduğu bu yeni formülle matematikte bulduğu formül sayısını 16 dan 17 ye çıkarmış oldu.
Boş Eleştirilere Aldırış Etmiyor
Deynek çevremden ve sosyal medyadan "matematik zaten zor bir de yeni formüller ekleme, bunlar boş işler,yine ne buldun?,buldun da ne oldu?, ben bunları biliyordum, buluş yapma artık" gibi sürekli tenkit alsamda ben bu eleştirilere aldırış etmeden yoluma devam ediyorum.Çünkü matematiği seviyorum, sadece işimi icra ediyorum ve dünyada matematik adına eserler bırakmak istiyorum dedi.
Deynek 18 ile bölünebilme formülünü şöyle açıkladı:
Verilen herhangi bir sayının 18 ile tam bölünüp bölünemediğini,tam bölünemiyorsa 18 ile bölümünden kalanı bulabilmek için aşağıdaki yöntem uygulanır. Sağdan başlanarak birler basamağındaki rakamın üzerine 1 yazıldıktan sonra geriye kalan diğer basamaklardaki rakamların tamamının üzerine de sağdan sola doğru 8 rakamı yazılır ve birler basamağı + (artı) ile işaretlendikten sonra diğer tüm basamaklar - (eksi) ile işaretlenir.
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
+ |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
1 |
a |
b |
c |
d |
e |
f |
g |
Yukarıdaki tabloya göre; aşağıdaki matematiksel işlem yapılır.
-8.a-8.b-8.c-8.d-8.e-8.f+1.g işleminin sonucu 0 veya 18 in katı ise abcdefg sayısı 18 ile tam bölünür.
Eğer sonuç 0 veya 18 in katı değilse, sayı 18 ile tam bölünmüyor demektir. Kalanı bulabilmek için çıkan sonucun (mod 18) deki değeri kalanı verir.
Yukarıda verilen 18 ile bölünebilme kuralına “DEYNEK 18’ lisi” denir.
Örnek 1 : 5042138 sayısının 18 ile bölümünden kalanı inceleyelim.
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
+ |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
1 |
5 |
0 |
4 |
2 |
1 |
3 |
8 |
-8.(5+0+4+2+1+3)+1.8
=-120+8
=-112
5042138 sayısı 18 ile tam bölünmez.Çünkü -112 sayısı (mod 18) de 14 ‘e denktir. 5042138 sayısı 18 ile bölündüğünde 14 kalanını verir.
Örnek 2: 150323451749 sayısının 18 ile bölümünden kalanı inceleyelim.
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
+ |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
1 |
1 |
5 |
0 |
3 |
2 |
3 |
4 |
5 |
1 |
7 |
4 |
9 |
-8.(1+5+0+3+2+3+4+5+1+7+4)+1.9
=-271
150323451749 sayısı 18 ile tam bölünmez.Çünkü -271 sayısı (mod 18) de 17 ‘ye denktir. 150323451749 sayısı 18 ile bölündüğünde 17 kalanını verir.