E-SMM serbest meslek faaliyetleri ile iştigal eden kişilerin düzenlemekle yükümlü olduğu gelir belgeleyen bir makbuz türüdür. Serbest meslek makbuzu da adı verilen SMM makbuzu yalnızca elektronik ortamda düzenlenmesi gerekmektedir. Serbest meslek sahibi olanlar meslek faaliyetleriyle ilgili ödeme tahsil ettikleri zaman bu makbuzu düzenlemeleri gerekmektedir. Serbest meslek makbuzunda alıcı vergi mükellefi ise stopaja tabi olacağından dolayı Serbest Meslek Makbuzunda stopaj da bulunması gerekmektedir.

E-SMM serbest meslek makbuzu, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın belirlediği kriterlere uygun olarak elektronik ortamda oluşturulması, ibrazı, muhafazası ve raporlanması gibi konuları kapsamaktadır. Dolayısıyla, E-SMM uygulaması yeni bir uygulama türü değildir. 01.06.2020 Tarihinden itibaren Serbest Meslek Makbuzlarının elektronik ortamda düzenlenmesi, mükellefler açısından zorunlu tutulmuştur. Bu tarihten sonra Serbest Meslek Erbapları makbuzlarını ister Gelir İdaresi Başkanlığının sunmuş olduğu portal hizmetinden faydalanarak düzenleyebilecek, isterse de bir aracı entegratör firma ile anlaşarak daha kolay ve sağlıklı şekilde makbuzlarını düzenleyebilecektir. Ancak 01.06.2020 Tarihinden sonra hiçbir şekilde Serbest Meslek Makbuzları elektronik ortamda düzenlenmeyecektir.

E-SMM Uygulamaları ile ilgili yönergeler Gelir İdaresi Başkanlığının bu konu ile alakalı olarak yayınlamış olduğu kılavuzda yer almaktadır. Bu teknik kılavuz içerisinde bulunan standartlar ve formatlara göre e-sertifika olarak imzalanıp düzenlenmektedir. Bununla birlikte, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın oluşturduğu E-SMM makbuzu alıcısına teslim edilmesi, ibraz edilmesi ve muhafaza edilmesi zorunludur. E-sertifika olarak imzalanması mali mühürle onaylanma ya da nitelikli imzalama anlamına gelmektedir.

Serbest Meslek Mensupları Kimdir?

Serbest meslek mensupları, kendi hesabına veya kendi namına serbest meslek işleyişini yürüten kimselere denilmektedir ancak ticari kazanç elde eden mükellefler ile karşılaştırılmamalıdırlar. Herhangi bir firmaya bağlı olmadan Serbest Meslek Faaliyetlerini sürdüren ve bu faaliyetlerinin zanaat ve mesleki bilgi içermesi gerekir. Kendi adına çalışan bu kişiler, mesleki bilgilerine göre yaptıkları işleri yürütür.

• Senaristler
• Yeminli Mali Müşavirler
• Mali Müşavirler
• Doktorlar
• Avukatlar
• Yazarlar
• Ressamlar
• Sanatçılar
• Danışmanlar
• Mimarlar
• Sağlık Memurları
• Kimyagerler
• Mühendisler
• Diş Hekimleri
• Serbest Öğretmenler
• Rehberler
• Menajerler

Serbest Meslek Erbapları olarak örnek gösterilebilmektedir. Örneğin bir diş hekimi hem muayene hanesinde hastalarına hizmet veriyor hem de farklı bir dalda ticari faaliyetlerini gösteriyor ise Ticari Kazanç usullerine göre vergilendirilmesi gerekmektedir. Bu durumda da direkt olarak Ticari Deftere geçiş yaparak fatura düzenlemesi gerekmektedir. Farklı bir örnek verecek olursak bir doktorun özel muayenehanesi var ise vergi mükellefi olmalıdır ve Serbest Meslek Erbabı olarak faaliyetlerini göstermelidir. Ancak devlet hastanelerinde çalışan doktorlar 4-C Sigortalı olarak faaliyet gösterdiklerinden dolayı herhangi bir mükellefiyete gerek bulunmamaktadır.

E-SMM Makbuzu Zorunluluğu Ne Demektir?

E-SMM makbuzu zorunluluğu, 509 VUK Tebliği olarak 2019 tarihinde yayınlanan ve 1 Haziran 2020 yılından itibaren bütün serbest meslek erbabı olan çalışanların, kazandığı tutara bakılmadan E-SMM üzerinden faaliyetlerini sürdürmesi zorunlu olmuştur. Bu tarihten itibaren yeni başlayan bütün serbest meslek çalışanları, işe başladığı aydan itibaren 3.ayda başlayarak elektronik ortamda E-SMM uygulamasına geçilmesi gerekir.

E-SMM Başvurusu Nasıl Yapılır?

E-SMM başvurusu yapmak için öncelikle E-SMM serbest meslek uygulamasına geçilmesi gerekir. Dolayısıyla, öncelikle ticari faaliyetlerini yürüten Serbest Meslek Erbabı e-imza sahibi olmak gerekir. E-SMM uygulamasına geçiş yapmak için izlenmesi gereken 3 farklı geçiş yöntemi vardır. Bu yöntemler sırasıyla şu şekilde incelemek mümkündür.

1. Yöntem: Gelir İdaresi Başkanlığı üzerinden gerçekleştirilmektedir.
2. Yöntem: Özel entegratör vasıtasıyla geçiş yöntemidir.
3. Yöntem: Serbest Meslek sahibi olan kişilerin sunucusunu, Gelir İdaresi Başkanlığı portalını entegre etmesiyle geçiş gerçekleşir.

E-Serbest Meslek Makbuzu başvurusunu gelir idaresi başkanlığının sitesinden yapılabilmektedir. Site içerisinden gerekli adımları takip ederek başvuru tamamlandıktan bir süre sonra yine Gelir İdaresi Başkanlığının sitesinden makbuzlarınızı düzenlemeye başlayabilir veya EDM Bilişim olarak bizim hizmetlerimizden faydalanmak için iletişime geçebilirsiniz.

GİB Portalı ile Özel Entegratör Arasındaki Fark Nedir?

GİB portalı ile özel entegratör arasındaki farkı anlamak için birtakım bilgilerin bilinmesi gerekir. Bu bilgiler kısaca şu şekildedir.

• Gelir İdaresi Başkanlığı portalına yapılan başvurular, serbest meslek sahibi olan kişiler tarafından şahsen yapılmaktadır.
• Özel Entegratör başvuruları, mükellef olarak entegratörler tarafından, Gelir İdaresi Başkanlığına yapılır.
• Gelir İdaresi Başkanlığı portalından işlem yapılacağı zaman mali mühür makbuzu ya da e-imza makbuzu kesileceği zaman, sürekli olarak bilgisayarda takılı ve kurulu olması gerekir. Özel Entegratör işlemlerinde buna gerek yoktur. Özel entegratöre ait makbuzlar mali mühürle imzalanır.
• Makbuzlar GİB portalında teker teker oluşturulup imzalanmaktadır. Özel Entegratörde toplu olarak imzalama ve düzenleme işlemleri bulunmaktadır.
• GİB portalındaki makbuzlar bilgisayara alınarak çıktısı alındıktan sonra alıcıya mail üzerinden gönderilmektedir. Özel Entegratörlerde ise sistem üzerinden mail olarak direkt alıcısına gönderme işlemi yer alır.
• Özel entegratörler saklama hizmetini mükellefe sunmaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı da her ne kadar düzenlenen E-SMM’ler saklıyor olsa da sorumluluğu mükellefe bıraktığından dolayı mükellefin kendi imkanları dahilinde saklaması gerekmektedir.
• EDM bilişim olarak verdiğimiz E-SMM hizmetleri arasında sürekli olarak alıcıların adresini girmenize gerek bulunmaz. Önceden bir kere kayıt edilen alıcılar sonrasında tek bir tuşla bütün bilgileri getirilerek makbuz düzenleme süreci hızlanmaktadır. Fakat Gelir idaresi Başkanlığının sunmuş olduğu sistemde her seferinde tekrardan adres, T.C. Kimlik NO, Vergi Kimlik No, Unvan gibi bilgilerin girilmesi gerekmektedir.

E-SMM Özellikleri Nelerdir?

• Mesleki faaliyetleri ile ilgili olarak serbest meslek faaliyetlerini sürdüren kişilere uygun olarak 213 Vergi Usul Kanunu’na göre düzenlenmektedir.
• Kağıt üzerinde düzenlenen serbest meslek makbuzunda olduğu gibi yasal düzenlemeler geçerlidir.
• Dijital ortam üzerinde ibraz ve muhafaza edilmektedir.
• Hizmet alan kişinin isteğine bağlı olarak elektronik ortamda ya da kağıt üzerinde uygulanılıp iletilir.
• (GİB) Gelir İdaresi Başkanlığı raporlamaları elektronik ortamda gerçekleştirilmektedir.
• Sürekli çıktı alınarak veya noterden makbuz tasdiki gibi konulara gerek kalmadan çevreci bir yapıyı ihtiva etmektedir.
• Üzerinde bulunan QR kod ve yapı itibari ile elektronik ortamda düzenlendiğinden dolayı üzerine kaşe veya imza atmaya gerek kalmaz.

E-SMM Mükellefe Faydaları Nelerdir?

• Alıcılara kesilen makbuzları sürekli olarak kargo ile göndermek yerine mail yoluyla iletildiğinden dolayı, fazla makbuz düzenleyen işletmeler açısından gönderim ücretlerini ortadan kaldırmaktadır.
• Okunma ve hatalı yazım gibi yanlışların daha fazla önüne geçerek sıfır hata politikasını amaçlamaktadır. Dijital olarak düzenlenen faturalar veya Serbest Meslek Makbuzları hem daha iyi okunabilmekte hem de imzalamadan önce kontrol edilebildiğinden dolayı hataları en aza indirgemektedir.
• Alıcılara makbuz teslim edilmeden önce ödemenin alınamayacağı gibi durumlarda makbuz hızlıca düzenlenerek alıcıya teslim edilebilir ve ödeme tahsilatı gerçekleşebilir. Kargonun alıcıya ulaşmasını beklemek vb. gereksiz geçen süreleri de ortadan kaldırmaktadır.

• E-SMM üzerinden belgelerini güvenle 10 yıl boyunca saklanır. Böylece, veri kaybı yaşamadan detaylı şekilde arşiv oluşturmanızı sağlar.
• Baskı, depolama, arşivleme ve postalama gibi şirket maliyetler oluşturmaz.
• Kolay ve hızlı şekilde işlemlerin yürütülmesi sağlanır. Böylece, personellere, şirkete zaman kazandırmaktadır.
• Kağıttan tasarruf edilmesini sağlamaktadır.

E-SMM’de Bulunması Gereken Bilgiler Nelerdir?

Ülkemizde 20 bine yakın serbest meslek mensubuna E-SMM hizmeti veren EDM Bilişim Yetkililerine göre E-SMM’de bulunması gereken bilgiler denildiğinde şu şekilde sıralanmaktadır.

• Ücret karşılığı alınan ödemenin miktarı KDV tutarları ve stopajların ayrıntılı şekilde gösterilmelidir.
• Belge numarası belgenin düzenlenme zamanı dakika saat ve tarih olarak yer alması gerekir.
• Belge üzerinde müşterinin, TC Kimlik numarası adı ve soyadı, vergi mükellefi olan müşterilerin vergi kimlik numaraları, adres bilgileri ve unvanı yer almaktadır.
• Serbest meslek sahibinin; adı ve soyadı, TC Kimlik numarası, adresi, vergi kimlik numarası yer almalıdır.
• Mükelleflerin E-SMM belgelerinde ayrıca ihtiyaç doğrultusunda farklı bilgiler talep edilebilir.

E-SMM serbest meslek makbuzu elektronik ortamda düzenlenen makbuzdur. Bu makbuzu düzenlemek zorunda olanlar kişiler sanatçılar, doktorlar, mühendisler, mali müşavirler, avukat ve mimarlar gibi zanaatkar şekilde faaliyetlerini gösteren mükelleflerdir. Bir tüzel kişilik hiçbir zaman Serbest Meslek Erbabı olamaz. Serbest Meslek Defterini yalnızca gerçek kişiler tutabilmektedir. E-SMM özellikleri hakkında kısaca söz etmek gerekirse şu şekildedir.

Serbest Meslek Makbuzu düzenlenirken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta stopaj uygulanıp uygulanmaması gerektiğidir. Kanunlar ile açıklanan Serbest Meslek Erbabları makbuz düzenleyeceklerinde alıcı firma veya alıcı olan şahıs vergi mükellefi ise makbuzda stopaj bulunması gerekmektedir. Eğer makbuz yurtdışına veya yurtiçinde vergi mükellefi bulunmayan bir şahısa kesiliyor ise makbuz stopajsız kesilmesi gerekmektedir.