Denizli'yi gezenlere;
Denizli' de Pamukkale'yi gezdik. Başka nereye gidelim? Nereyi gezelim? Denizli' de ne var ki gibi sorular ile pek çok Denizli'li karşılaşıyordur. Ve hatta aileden Denizli'li olanlar, yıllardır Denizli' de oturanlar bile kentimizin tarihi, doğal ve kültürel değerlerinden maalesef habersizdir.
Kentimizi anlatan bir minik rehber olması açısından ilimizin eşsiz güzelliklerini biraz ele aldım.
Denizli'yi farklı kılan en önemli tarihi unsur nakışlı boyalı camileridir. Pamukkale Akköy Belenardıç cami, Acıpayam Yazır camii, Çivril Savransah camii, Kızılcabölük Hanönü camii, Baklan Boğaziçi camii, Kale Gevher paşa camii güzel örneklerdir. Çal Kayı pazarı camisinin minaresi ziyaretçilerini beklemektedir.
Çivril Özdemirci mezarlığında 2.5 m yüksekliğinde balbal mezarlar vardır.
Denizli türbeleri ile ünlüdür. Kumavşarı Karaağaç baba, Tavas Tekkeköy Sarı İsmail sultan, Sarayköy Tekke köyü Sultan Sarı baba, Acıpayam Alaattinde Don baba, Taşkın dede, Baklan da Hüsamettin Gazi, Acıpayam Oğuz köyünde Oğuz baba, Karataş üzeri Kazak abdal, Cankurtaran da Teslim baba, Yatağan da Yatağan baba, Yesilyuva, Afsarda alperen turbeleri, Merkezefendi de Server Gazi, Tavas Avdan baba, Merkezde bilinmeyen bir yerde olan Ahi Sinan sadece bir kaçıdır. Her turbede adaklar, kurbanlar kesilir, yagmur duasi yapilir. Alaattin Raskin dede muhtesem bir anma etkinligidir. Güney köyü yagmur duasi mutlaka gidilmelidir. Tüm dağların zirvelerinde bir eren mezarı ve kurban kesme yerleri var desem kimse inanmaz. Acıpayam Hisar Erenkuyu, Güney köyü, Beyagac eren günü benzerlik taşır.
Beyağac Eren baba kurganı Sandras dağlarının zirvesinde çok ilginçtir. Her ağustos ayının son çarşambası Eren babaya gidilir gece dağda, Kartal gölunde kalinir, persembe sabah kurbanlar kesilir.
Bu bölgede 55 antik kent vardır. En az 15' i gezmeye, görmeye değer durumdadır.
Selçukludan kalan Denizli'nin Ankara yönünde hemen çıkışında solda Akhan ve Çardak ilçemizde Çardakhan ziyaretçilerini beklemektedir. Kent içinde Germiyan hamamı ve kaleiçi surları da Selçuklulardan kalan yapılardır. Denizli' de en çok karşılaşılan soyadlarından biri Selçuk'tur. Çeşmelerde, sarnıçlarda ve çok sayıda yapıda Selçuklu izi halen canlılığını korumaktadır.
Güney şelalesi, Ağlayan kaya şelalesi, Homa şelalesi hem görsel olarak çok güzel hem de balık ve kahvaltı çeşitleri ile güzel noktalardır.
Pamukkale müzesi yanında kent içinde etnografya müzesi, Kızılcabölük tekstil müzesi, Nikfer köy müzesi, Buldan müzeleri de gezilebilir.
Acıpayam Dodurga Keloğlan mağarası, Kaklık mağarası ülkemizin en güzel ve farklı mağaralarıdır. Mutlaka görmelisiniz.
Turizme açık yaylalarımız vardır. Cankurtaran yaylası, Kefe yaylası, Süleymanlı yaylası, Topuklu yaylası çadır kurabileceğiniz, karavan götürebileceğiniz yerlerdir. Beyağac Haney evler, Çameli Dağ evleri, Teleferikle çıkılan Zeytin yaylasında konaklama imkanı, otel ve tesisleri oldukça güzeldir.
Kışın kayak merkezi olan Bozdağ ve çevresi, Çivril Akdağlar, Çökelez dağı, Muza yaylası, Eşeler yaylası, Babadağ yaylası aracınız uygunsa size çok güzel yayla imkanları ve manzaralar sunarlar. Denizli' den araçla 20-25 km yürüyünce her yönde dağlar sizi bekler.
Her yerde anıt ağaçlar var ancak Denizli' de anıt ağaç ormanı vardır. Beyağac Kartal gölü yolunda 1300 yaşındaki ağaçlardan oluşan ormanın sanırım örneği yoktur. Tavas Tekkeköy'de Mustafa Baba yanındaki çınar ağaçları anıt ağaçlardır ve tamir- bakım yapılmıştır.
Denizli tam bir tıbbi aromatik bitkiler cennetidir. Bozkurt Hayrettin ters lale, Gözler Güzelpınar, Belenardiç tarafları kekik, adaçayı, lavanta cennetidir. Gözler, Acıpayam ve Çağırganda lavanta bahçeleri vardır. Yazın misler gibi kokar.
Acıpayam kanyonu bulunduğu coğrafya ve doğal yapısı açısından eşsizdir. Denizli' den varıncaya kadar Dalaman çayı etrafındaki Çakır, Kelekci, Olukbaşı, Benlik, Güney, Çiftlik gibi güzel köylerimizi görebilirsiniz. Bu arada Çal Kısık- Ümmü Kız Kanyonu, Bozkurt Karakısık kanyonu, Kale İnceğiz kanyonu da görmeye değer yerlerdir. Kale İnceğiz kanyonu arkeolojik kalıntıların yanında bir jeopark özelliği de gösterir.
Çivril uzun bir süre ayırmanız gereken bir noktadır. Işıklı gölü, Homa Şelalesi, camileri, balık restoranları ile ilginizi çekecektir. Işıklı gölünde motorlu kayıklar ile sizi nilüfer tarlasında eşsiz bir gezi bekler.
Çal Çakırlar, Bozkurt Hayriye, Acıpayam Yazır, Dodurga, Serinhisar Yatağan, Pamukkale Gözler, Belenardıç, Sarayköy Hisarköy (Attuda), gibi köyler hikayeleri olan, farklı güzellikler sunan köylerimizdir. Ziyaret etmeye değer noktalardır.
Tarihi köprü meraklıları için Çal Hancalar , Ahmetli köprüleri çok güzel örneklerdir. Bölgenin fethinde köprüler büyük rol oynamıştır.
Kent içinde restore edilen çok sayıda tarihi ev; Merzeci evi, Sürücüoğlu konağı gibi Denizli evleri ziyaretçilerini beklemektedir.
Yemek kültürü yok gibi görünse de bilinmeyen bir yemek kültürü vardır. Leblebi, beyaz nohut, kekikli şeker almadan Serinhisar' dan geçilmez. Kuru kırmızı biber ve patlıcan dolması Denizli sofralarını süsler. Tarhana çorbası, keşkek, gelin turşusu düğün yemeğidir. Toz domates kurusu, Karahöyük ekmeği, Çameli alabalığı, Işıklı gölü dişli sazanı, Buldan simidi, saçta mısır ekmeği, Beyağac tandır ekmeği, saç böreği, Kale biber tartarı, patlıcan közlemesi, zeytinyağlı yaprak sarması, Kale- Tavas pidesi, Tavas Göveci, Sarayköy köftesi, Denizli'ye has köfte ve şiş, Denizli tandır kebabı ve meşhur köy kahvaltılarını mutlaka tatmalısınız. Kese yoğurdu veya süzme yoğurt Denizli'ye özgü tatlardan birisidir. Özellikle yanık kokulu olanı ilk yiyene çok farklı gelecektir. Koyun yoğurdunu Tavas'ta bulabilirsiniz.
Tatlı açısından Helvacı Şerif Ustanın dükkânlarındaki yüzlerce çeşit tatlı, lokum, dondurmalı irmik helvasının örneği yoktur. Tavas baklavası ve eğer bulursanız Denizli' ye özgü pekmez bulamaç tatlısının tadına doyum olmaz.
Denizli göller bölgesindeki illerdendir. Işıklı gölü, Beyağac Kartal gölü, Bozkurt Karagöl, Saklıgöl, Buldan Süleymanlı gölü, Çameli Kolak gölü, Cindere ve Adıgüzeller baraj gölleri çevresi ile serinlik ve çok güzel manzaraya sahiptirler.
Kent içine bakarsak İncilipinar parkı, Adalet parkı, Servergazi parkı, Merkezefendi Ornaz vadisi, teleferik zeytin yaylası, Kent ormanı, Cankurtaran milli parkı, Karataş ormanı gibi eşsiz güzelliğe sahip gezi noktaları vardır. Vakti olanlar için Tavas Bağlar mesireliği de tavsiye edilir.
Termalden bahsetmeden geçmek olmaz. Denizli Pamukkale, Karahayıt, Sarayköy ile bir termal cennettir. Her keseye uygun termal pansiyonlardan beş yıldızlı otellere çok farklı alternatifler mevcuttur. Unutulmaması gereken husus şudur; şifa kaynağı binanın, otelin güzelliği değil yer altından gelen sıcak sudur.
Kızılcabölük çarşısı, Buldan çarşısı, Denizli Babadağlılar çarşısı ve il merkezinde Kaleiçini mutlaka görmelisiniz. Eski Karahöyük pazarı tarihi bir unsur olarak görülebilir ve tarihi Karahöyük ekmeği alınabilir.
Kaleiçi, Babadağlılar çarşısı, Buldan çarşısı, Kizilcabölük çarşısı alışveriş cenneti olsa da pek çok fabrikanın satış mağazası da size çok cazip ürünler sunar. Her yerde olan, bilinen Avmlerden biraz uzaklaşmanızı ve Denizli'deki alternatifleri değerlendirmenizi öneririm. Özellikle ev tekstili, havlu bornoz gibi ürünler çok yoğundur ama pamuk - bambu çamaşır, pantolondan tişörte diğer tekstil ürünleri de vardır. Tavas' ta gömlek, efe- zeybek elbisesi dikerler, efe körüklü çizmesi yaparlar çok güzeldir. Kısaca Troy filminin tüm kıyafetleri Denizli de dokundu desem tekstilin boyutları, sanatsal değeri daha iyi anlaşılır.
Milli mücadele ateşinin ilk yakıldığı il Denizlidir.15 mayıs milli mücadele günü olarak kutlanır. Kazıkbeli savaşı ve Miryekefelon savaşı ile Anadolu'nun Türk yurdu olmasını sağlayan nokta Denizli'dir. Bayramyeri meydanda Milli mücadele anıtı, Cankurtaranda minik bir mermer kaide üzerinde Kazıkbeli anıtı, Baklan' da Miryekefelon savaşı anıtı vardır. Milli mücadele ateşini yakan müftülerin mezarları Yüreğil'de, Çal'da, Denizli de ilginç noktalardır. Çivril Cabar'da şehitlik açılmıştır. Cabar olayı hala hafızalarda yerini korumaktadır.
Denizlililer yaşadıkları coğrafyanın tarihi ve kültürel zenginliklerini artık fark etmelidirler. Hep diyorum Denizli muhteşem bir tarihe sahiptir. Ehil ellerde Denizli kültür, yayla, göl, mağara turizminden çok daha büyük pay alacaktır.