İş Kanunu’na göre 15 yaştan küçüklerin çalıştırılması yasak ama cezası caydırıcı değil, sadece 1478 lira.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından dün yayınlanan çocuk istatistiklerine göre, 2014 sonu itibariyle toplam çocuk nüfusu 22.8 milyon. Buna göre 0 – 17 yaş grubundaki nüfus, toplam Türkiye nüfusunun yüzde 29.4’ünü oluşturuyor.
TÜİK’in Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması ise Türkiye’de 2013 itibariyle yaklaşık 16 milyon 706 bin yoksul bulunduğunu ve yoksul çocukların yoksul fertler içindeki oranının yüzde 44.3 olduğunu ortaya koyuyor.
Çocuk işgücü açısından ise en güncel veri, 2012 yılına ait. TÜİK’in araştırmasına göre, Türkiye genelinde 6 – 17 yaş grubunda çalışan çocuk sayısı 893 bin.
Türkiye’de 6 – 17 yaş grubunda istihdam edilen çocukların yüzde 44.8’i (400 bin kişi) kentlerde, yüzde 55.2’si (493 bin kişi) kırsal bölgelerde yaşamakta. 6 – 17 yaş grubundaki çocukların yüzde 44.7’si tarım sektöründe, yüzde 24.3’ü sanayi sektöründe, yüzde 31’i hizmet sektöründe çalışıyor.
TÜİK’e göre, Türkiye’de 6 – 17 yaş arası çocukların yüzde 91.5’i okula devam ederken yüzde 8.5’i okula gitmiyor. Okula devam eden çocukların yüzde 3.2’si ekonomik bir işte çalışırken, yüzde 50.2’si ev işlerinde çalıştırılıyor.
Okula devam etmeyen çocukların ise yüzde 34.5’i ekonomik işlerde çalışırken yüzde 38.8’i ev işlerinde faaliyette bulunuyor.
HAFTADA 40 SAAT
Milliyet gazetesinden Cem Kılıç’ın haberine göre ekonomik işlerde çalışan çocuklar açısından bakıldığında, okula devam eden çocukların yüzde 20’sinin, okula devam etmeyen çocukların ise yüzde 73.2’sinin haftada 40 saat ve daha fazla süreli çalıştıkları görülüyor.
Çocuk yaşta çalışmanın nedenleri sorgulandığında, ilk etken olarak hane gelirinin yetersizliği ön plana çıkıyor. Çalışan çocukların neredeyse tamamına yakını bu sebeple aileleri tarafından çalışmaya zorlanıyor.
OKULA GÖNDERMEYEN VELİYE 15 TL CEZA VAR
Diğer taraftan, İlköğretim ve Eğitim Kanunu’na göre, çocuğunu okula göndermeyen veli ya da vasilere çocuklarını okula göndermedikleri her gün için 15 Türk Lirası para cezası uygulanıyor. Bu para cezasına rağmen, çocuğunu okula göndermemeye devam eden ya da bu durumun nedenlerini okul idaresine bildirmeyen veli ya da vasilere de 500 Türk Lirası para cezası kesiliyor.
15 YAŞTAN KÜÇÜKLERİ ÇALIŞTIRMAK YASAK
İş Kanunu’nun 71. maddesi ülkemizde çocukların çalıştırılma koşullarını düzenlemektedir. Geçen hafta Meclis’ten geçen yasada da bu maddeye ilişkin bir düzenleme yapıldı.
En son haliyle İş Kanunu’nun ilgili maddesine göre; “On beş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, on dört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocuklar; bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler. On dört yaşını doldurmamış çocuklar ise bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilirler.”
İSTİSNAİ HÜKÜMLER ÇOCUKLARIN KÂBUSU
Yasada 15 yaş bir sınır olarak getirilmekle beraber, 14 yaşını doldurup, hafif işlerde çalıştırılmanın önü açık. Sanatsal faaliyetlerde de 14 yaşın altındakiler için Çalışma Bakanlığı’ndan izin alınarak çocuk işgücünden yararlanılıyor.
Kanuna göre, “zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış ve örgün eğitime devam etmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuz beş saatten; sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalışanların ise günde beş ve haftada otuz saatten fazla olamaz. Bu süre, on beş yaşını tamamlamış çocuklar için günde sekiz ve haftada kırk saate kadar artırılabilir.”
Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde 2 saat ve haftada 10 saat olabilir. Okulun kapalı olduğu dönemlerde çalışma süreleri yukarıda belirtilen süreleri aşamaz.
SEMBOLİK CEZALAR CAYDIRICI OLMUYOR
Kanunda belirtilen koşulların dışında çocuk çalıştırmak yasak. Yasağa uymayan işverenlere idari para cezası uygulanıyor. Çocuk çalıştırma hükümlerine aykırı davranan işverene 1478 TL para cezası uygulanır.
Bu cezanın günümüzde çok da caydırıcı olduğu söylenemez. Burada olması gereken daha ağır cezalardır. Örneğin, işyerinin belirli süre kapatılması, işverenlere verilen istihdam teşviklerinin sonlandırılması gibi. Bu cezaların muhakkak düşünülmesi gerekir.
(Taraf)