Bir doğal varlık ve insan hakkı olan su, insanlığın temel gereksinimlerini karşılamakla birlikte aynı zamanda tarım, enerji üretimi, endüstri, ulaşım ve turizmin yanı sıra gelişmenin de kaynağıdır. Su tarım ve endüstri için bir üretim girdisidir. Su aynı zamanda bir enerji kaynağıdır. Bu nedenle su gelişmeyi belirleyen stratejik bir özellik taşımaktadır.
Yılda kişi başına düşen yıllık kullanılabilir su miktarı 5.000 m3 ten fazla olan ülkeler su zengini kabul edilebilir. Kişi başına yıllık su tüketimi 1000 m3 den az olan ülkeler su fakiri olarak kabul edilmektedir. Ülkemizde kişi başına düşen yıllık kullanılabilir su miktarı 1600 m3 tür. Türkiye kişi başına kullanılabilir su miktarı bakımından su fakiri ülkeler arasında görülebilir. 2023 yılında nüfusumuzun 100 milyon olacağı öngörülmektedir. Bu durumda 2023 yılı için kişi başına düşen yıllık kullanılabilir su miktarı 1125 m3 civarında olacaktır. Ayrıca tüm bu tahminler mevcut kaynakların tahrip edilmeden aktarılması durumunda olacaktır.
Rakamların da gösterdiği gibi, Türkiye'nin gelecek nesillere sağlıklı ve yeterli su bırakabilmesi için kaynakların çok iyi korunup, akılcı kullanılması gerekmektedir.
Ülkemizin su potansiyelinin %59 luk büyük bir kısmı geliştirilmeyi beklemektedir. Küresel çok uluslu şirketler gelişmekte olan ve geri kalmış ülkelerdeki suyun geliştirilmesine talip olmuşlardır. Bu durum kamunun elinde bulunan su kaynaklarının sermayenin eline geçmesine neden olacaktır. Yani insanlığın ortak malı olan su ticari bir mala dönüşecektir. Ülkemizde suyun her alanda özelleştirilmesi süreci hızla devam etmektedir. Su gibi toplumsal bir değerin, küresel su şirketlerinin kar hesabına terk edilmesi kabul edilemez, edilmemelidir.
Sonuç olarak, canlıların temel yaşam hakkı olan temiz ve yeterli miktarda suya kavuşabilmeleri için;
-Su toplumsal bir değer olarak kabul edilmeli, toplumsal değeri ticari değerden üstün tutulmalıdır.
- Su hizmetlerinin özelleştirilmesi ile su gelirlerini kamu finansman döngüsünden çıkararak piyasa-borsa finansman döngüsüne girmesi engellenmelidir.
-İklim, toprak, topografya şartları elverişli olan tüm alanlarda yağmurlama ve damla sulama yöntemlerinden biri seçilmelidir.
-Tarımda toprağın nemini muhafaza edici yöntemler kullanılmalıdır.
-Su havzaları, yerleşim ve sanayi tesisleri ile işgal edilmemeli, su kaynakları kirletilmemeli, temiz su kaynakları ve doğal baraj olarak görev yapan mera ve ormanlar azaltılmak yerine çoğaltılmalıdır.
Sağlıklı ve temiz suya sahip olmak, her insanın hakkıdır.
AV. Gülizar BİÇER KARACA
Doğa Haklarından Sorumlu CHP Genel Başkan Yardımcısı