Iğdır il merkezine 45 km uzaklıkta yer alan Aralık ilçemizde 1992 yılında Nahçivan Dil Ucu sınır kapısı açılmıştır. İran ile aramızda açılan Borualan sınır kapısı faaliyette değildir.
Aralık ilçesi, Iğdır'ın ve Türkiye'nin en doğu uç noktasını teşkil eder. Türkiye'nin üç ülkeyle komşu ve müşterek sınırlarının bulunduğu tek kavşak noktası durumundadır. İlçenin doğusunda 49 km'lik sınırı ile İran yer almaktadır. Kuzeyinde 10 km'lik sınırı ile Azerbaycan'a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile 56 km'lik sınırı ile Ermenistan bulunmaktadır. Batısında Iğdır ili, güneyinde de Büyük ve Küçük Ağrı Dağları ile Doğubayazıt ilçesi yer almaktadır.
Eski adı Başköy olan Nahiye merkezi iken, 1960 yılında ilçe merkezi olmuştur. Aralık (Başköy) ilçesinde Çarlık Rusya’nın 1886 yolunda yaptığı nüfus sayımında 6.672 yaşıyordu. Bu nüfusun 1.782’si Aralık (Başköy) merkezde, 4,890’da köylerde ikamet ediyordu. Aralık ilçesinde 19.500 kişi yaşamaktadır. Bu ilçesinin nüfusunun 5.694’ ü şehir merkezinde, 13,801’de köylerde yaşamaktadır. Nüfusun % 29 şehirde, % 71’de köylerde yaşamaktadır. Aralık ilçemizin yüzölçümü 852 km2 olup, km2 düşen kişi sayısı 23 kişidir. Aralık ilçesinde 2023 yılına göre % -3,22 nüfus azalması görülmüştür. Aralık ilçesinde 1 belde 5 mahalle 22 köy bulunmaktadır. Aralık ilçesinin en büyük mahallesi 2.840 kişi ile Karşıyaka mahallesi olup, en küçük mahallesi ise 326 kişi ile Orta köy mahallesidir. Aralık ilçesinin en büyük köyü 2.448 kişiyle Gedikli köyü olup en küçük köyü ise 17 kişiyle Tarlabaşı köyüdür.
Iğdır ilinin eski adı “Sürmeli Çukuru” olup bölge son bin yıl içinde Selçuklu, Karakoyunlu, Akkoyunlu, Safevi, Osmanlı, Revan Hanlığı, Çarlık Rusya (Sürmeli Sancağı), Iğdır Milli Cumhuriyeti, Türkiye Cumhuriyeti hakimiyetlerin de kalmıştır. 3 Ekim 1774 yılında Revan ve çevresi Osmanlı hakimiyetine geçti. Aralık, Iğdır, Sürmeli nahiyeleri Revan eyaletine bağlandı. Bu dönemde Aralık nahiyesine 30 köy, 8 kışla, 2 yayla, 2 mezra bağlandı.
Bölge 1828 Türkmençayı antlaşması ile Çarlık Rus işgaline uğradı. Ruslar 1917 Bolşevik ihtilali ile bölgeden çekildiler. 89 yıl Rus işgalinden sonra bölgede siyasi belirsizlik ve otorite boşluğu ortaya çıktı. (1917-1920) yılları arasında bölge Ermeni mezalimini yaşadı. Iğdır, Tuzluca, Karakoyunlu ve Aralık ilçeleri 92 yıl süre ile en uzun işgal altında kalan kadim Türk yurdudur. Aralık, 14 Kasım 1920'de Rus işgalinden kurtarılmış olup, 1 Nisan 1960 tarihine kadar Iğdır ilçesinin "Başköy" adı ile bucak merkezlerinden iken, 1960 yıkında Aralık adı ile ilçe merkezi oldu. Iğdır ilinin bucak merkezi olan Aralık (Başköy) ilçemiz 1924 yılında Doğubeyazıt, 1928 yılında Ağrı, 1934 yılında da Kars iline bağlandı. 1992 yılında Iğdır’ın İl merkezi olmasıyla Iğdır iline bağlı bir ilçe merkezi oldu.
1935 yılında Iğdır ilçesine bağlı bir bucak merkezi olan Aralık (Başköy) bucağına bağlı 6 köy bulunmaktaydı. Iğdır ilçesine bağlı iki bucak merkezi vardı. Cennetebat ile Aralık (Başköy) daha sonra yapılan değişim ile Cennetebat Bucağının yerine 1934 yılında Taşburun Bucak merkezi oldu.
Aralık ilçemizde Aras nehri ile Karasu çayından sulama yapılmaktadır. Aralık’da su değirmenleri vardı. 1840 Ağrı Ahura depremi Aralık ilçemize çok zarar verdi. Aralık (Başköy) nahiyesi Kaçar devleti ile sanırdı. Küçük Ağrı Dağı’da Kaçar devletine aitti. 1932 yılında Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün öngörüsü ile sınır değişikliği yapıldı. Küçük Ağrı ile Nahçivan sınırından 13 km uzunluğunda toprak alınarak Aralık ilçemiz Nahçivan’a sınır yapıldı. Gerek Çarlık Rusya ve gerekse Türkiye Cumhuriyeti döneminde İran tarafından göçerler sınır ihlali yaparak, Ağrı Dağındaki otlaklarına sürülerini otlatıp hayvan kaçakçılığı yapıyorlardı. Bu olay 1932 sınır değişikliği ile azaltıldı, daha sonra alınan tedbirlerle yok edildi.
Aralık ilçemize ait Dil Ucunda 1953 yılında 150.000 dekar toprak üzerinde Devlet Üretme Çiftliği kuruldu. Kurulan Devlet Üretme Çiftliğinin başına Şamil Ayrım Müdür olarak atandı. Aralık ilçesinde bir yatılı Tarım meslek lisesi ile Alı Kızıl köyünde örnek köy için üretim çalışması yapıldı.
Aralık ilçemiz konumu gereği Ermeni mezaliminden daha az etkilendi. Ermeni mezalimine uğrayan “Kaç Ha Kaç” ile Aralık ilçesine gelen sivillerin Güney Azerbaycan’a geçişlerinde büyük gayret ve çalışmalar yaptılar. Ermeniler 16 Temmuz 1919 Gödekli-Brukan 600'den fazla silahsız insan infaz edildi. Sağ kalanlar Van'a yerleşti. Dil Ucundaki köyler göç etti. Aralık (Başköy’de) Bilal Tokgöz yönetimindeki Halk Milisleri (Halk Desteleri) Ermenilerle çetin mücadeleye giriştiler. Aşiretten Ali Mirza, Hamit, Kerem Güneş, Ramazankent köyünden, Şehit Ağa Bey ve oğulları büyük mücadeleler verdiler.
Aralık ilçesi Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün: “Türk Kapısı”, Şark Kahramanı Kazim Karabekir Paşan’ın: “Şark Kapısı” dediği 3 devlete sınır, Türkistan ve Asya Pazarına açılan kapımızdır. Böyle bir stratejik ve coğrafi konuma sahib dünyada bir örnek yoktur. Bugün Aralık ilçemiz hakettiği bir yerde olmamakla birlikte, gelecekte büyük imkan ve potansiyele sahip olacak her m2 altın değerinde kadim bir cennet vatandır. Gelecek güzel, müreffeh bir Aralık temennisiyle… Tüm Aralıklı kardeşlerime selam, sevgi ve muhabbetlerimi yolluyorum. Hoşça kalın, dostça kalın