3 aralık dünya engelliler günü birleşmiş milletler genel kurulunun 1992 yılında engellilerin eşit bireyler olarak yaşamlarının sürdürülmesi kamu ve özel hizmetlere erişimlerinin sağlanması çalışma hakkı ve üretim sürecine katılımları bakımından iş ve sosyal güvenlik haklarına kavuşturulmalarının sağlanması hususlarında gerekli düzenlemelerin yapılması anlamında farkındalık yaratılması  amacıyla dünyada ve ülkemizde engelliler günü olarak belirlenmiştir. 3 aralık ülkemizdeki engellilerin sorunlarının belirlenmesi yapılan düzenlemelerin tartışılması kamu hizmetlerine eşit olarak erişim bakımından ileriye dönük çalışmaların planlanması ve çözülmesi bu konudaki farkındalığın arttırılması açısından mutlak öneme sahiptir.

 Engelliler için birçok yasal düzenlemenin bulunduğu ülkemizde en büyük adım2005 yılında iktidar ve muhalefetin uzlaşması sonucu çıkarılan 5378 sayılı engelliler yasasının yürürlüğe konulmasıyla atılmıştır. Bu yasa mevzuat bakımından engellilerin birçok ihtiyacını karşılaması mevcut hakları iyileştirmesine rağmen yasanın uygulanması amacıyla çıkartılan yönetmelikleri hakların kullanımını daraltıldığı ve yasanın adeta içinin boşaltıldığı görülmüştür. Bu çerçevede yaşamını tek başına sürdüremeyen ağır engellilerin evde bakım hizmetleri aile ve sosyal politikalar bakanlığı koordinasyonuyla Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerince iyileştirilmiş evde bağımlı yaşayan engellilerin sorunlarının çözümü ve sosyal devletin gerekleri bakımından olumlu bir adım olmuştur. Diğer taraftan yasaların tanıdığı hakların kullanımı için zorunlu olan özürlü sağlık kurulu raporlarının alınması, engellilik oranının belirlenmesindeki esasları değiştiren oranın belirlenmesini vücut fonksiyon kaybına indirgeyerek engel derecesini düşüren düzenlemelerin yapılması, özürlülere verilecek sağlık kurulu raporları ile özürlülük ölçütü ve sınıflandırılması hakkındaki yönetmeliğin bu yönde daraltılması, engellilerin yasal haklarını kullanmasını zorlaştırmış bazıları için de tamamen ortadan kaldırmıştır. Türkiye’nin de kabul ederek iç hukuk metni haline getirdiği Birleşmiş Milletler Dünya Engelli Hakları Sözleşmesi engellilerin kamusal ve özel hizmetlere diğer yurttaşlarla eşit ve bağımsız olarak erişiminin sağlanması yönündeki engellerin kaldırılmasını, engellilerin kamu hizmetleriyle teknolojiye erişiminin sağlanması için gerekli düzenlemelerin öncelikli olarak yapılmasını öngörmektedir. Sözleşmenin altına imza koyan ülkemiz Türkiye’nin sözleşmenin gereklerini yerine getirmesini beklemekteyiz.

Ancak bugün, tüm 3 Aralık’larda da yapıldığı gibi; siyasi çevreler engelliler için neler  yaptıklarını, engellilerin sorunlarını nasıl çözdüklerini sayıp dökecekler, ballandıra ballandıra anlatacaklar ve belki de bazı engellilere basının huzurunda ödüller vererek poz poz resimler çektireceklerdir.

Oysa hak temelli mücadelemizde gerçekleşmesi için çalıştığımız hayati öneme sahip düzenlemeler, bir türlü uluslar arası sözleşmelerin hükümlerine uygun hale getirilememiş, engellilerin gündelik yaşamına uyarlanamamıştır. Altınokta Körler Derneği olarak, aşağıda sıraladığımız sorunların ivedilikle çözülmesini istiyoruz.

· Engellilere verilecek Sağlık Kurulu Raporları Yönetmeliği, daha fazla hak kayıplarına yol açmadan bir an önce değiştirilmeli; sakatlığın tespitinde Dünya Sağlık Örgütünün kriterleri yasallaştırılmalıdır.

· 2022 Sayılı Muhtaçlık Yasası ivedilikle değiştirilmeli;; muhtaçlık aylığının ödenmesi için “ bakmakla yükümlü kimsesi olmama” koşulu kaldırılmalıdır.

· İşsiz engellilere, işe girinceye dek asgari ücrete yakın bir düzeyde sakatlık tazminatı ödenmelidir.

· Bakım hizmetlerinden yararlanmak için ailede birey başına düşen gelirin asgari ücretin 2/3’ü oranının altında olması koşulu kaldırılmalı; devlet bakıma muhtaç tüm yurttaşlarına ücretsiz bakım hizmeti sunmalıdır.

· Bankaların ve kimi noterlerin yasal düzenlemeye rağmen görme engelli bireylerden iki tanık istemeleri zulmüne derhal son verilmelidir.

· Fiziksel çevrenin engellilerin durumuna göre düzenlenmesi zorunluluğuna uyulmalı; göstermelik ve bir takım firmaları zengin etmeye yönelik uygulamalara son verilerek işlevsel düzenlemeler gerçekleştirilmelidir.

· Mevzuattaki engellilere yönelik ayrımcı düzenlemeler temizlenmelidir.

· Engelli Hakları Sözleşmesinin eki niteliğindeki hak arama yollarını düzenleyen ihtiyari protokol TBMM gündemine getirilerek onaylanmalıdır.  Anayasa ve yasalar tarafından güvence altına alınan engellilerin çalışma haklarını kullanmaları için kamusal alanda %4, özel sektörde ise %3 olarak düzenlenen engelli çalıştırma zorunluluğunun gereği tam olarak yerine getirilerek engellilerin eğitim aldıkları alanlardaki ünvanlı kadrolara at anmaları sağlanmalıdır.

Unutulmamalıdır ki; biz engellilerin sorunları, engelli olmamızdan değil, engellenmiş olmamızdan kaynaklanmaktadır.   

Dünya Engelliler günü vesilesiyle biz engellilerin önündeki tüm fiziki ve sosyal engellerin orta dan kaldırıldığı, eşit, erişilebilir bir yaşam özlemiyle basına ve kamuoyuna saygıyla duyurulur.

Altı Nokta Körler Derneği Denizli Şube Başkanı

 Av. Reşat Göcen